Cùng với Campuchia, Mali là một đất nước nữa chọn một công trình kiến trúc làm biểu tượng của quốc gia, và Đại thánh đường Djenne là một trung tâm tôn giáo và văn hóa cực kỳ quan trọng của đất nước Tây Phi này.
Mali nằm trong lục địa của miền tây châu Phi, là đất nước có diện tích lớn thứ 8 châu Phi, được chia làm 8 vùng và phần lớn diện tích nước này nằm trong khu vực sa mạc Sahara. Vùng đất phía Nam có đa số dân cư sinh sống, nằm trong lưu vực của 2 con sông Niger và Sénégal. Mali được xem là một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới.
Đất nước Mali có 1 lịch sử lâu đời, từng là 1 phần của 3 đế quốc Tây Phi tồn tại trong lịch sử và kiểm soát đường thương mại xuyên Sahara vận chuyển vàng, muối, nô lệ, và các vật dụng quý giá khác gồm: Đế quốc Ghana, Đế quốc Mali (Mali được đặt tên theo đế quốc này), và đế quốc Songhai.
Sau đó, đế quốc Mali được thành lập ở phía bắc con sông Niger, và đạt tới đỉnh cao quyền lực của nó vào thế kỷ 14 dưới sự cai trị của vua Mansa Musa (1280 – 1337). Ông là nhà và cai trị nổi tiếng nhất Mali chủ yếu vì cuộc hành hương ngoạn mục đến thánh địa Mecca năm 1324 cùng với 500 nô lệ và khoảng 90 con lạc đà thồ vàng. Mansa Musa đã khuếch trương sự giao thương và làm cho Mali trở nên thịnh vượng, đồng thời ông còn khuyến khích sự học hỏi về tín ngưỡng và văn hóa Hồi giáo.
Trong thời kỳ đế quốc Mali tồn tại, các thành phố cổ đại của Djenné và Timbuktu trở thành trung tâm thương mại và học thuật hồi giáo, nơi người Hồi giáo sống lẫn với người châu Phi. Đế quốc này sau đó bị sụp đổ do những âm mưu chia rẽ trong nội bộ, và được thay thế bởi đế quốc Songhai. Đế chế Songhai đạt đỉnh cao dưới thời Askia Đại đế, tên thật là Muhammad Ture. Ông làm vua Đế chế Songhai vào cuối thế kỷ 15, đã phát triển đế chế của mình trở thành vương quốc lớn nhất trong lịch sử Tây Phi. Những chính sách khôn ngoan của Askia dẫn đến việc mở rộng thương mại nhanh chóng với châu Âu và châu Á, việc thành lập nhiều trường học và biến Hồi giáo thành quốc giáo của vương quốc.
Đế quốc của người Songhai sụp đổ sau cuộc xâm lược của người Maroc năm 1591, đánh dấu sự kết thúc vai trò của khu vực này như là một phần của tuyến đường thương mại. Trong thời kỳ thuộc địa, Mali nằm dưới sự cai trị của người Pháp bắt đầu từ cuối thế kỷ 19, và là một phần của Sudan thuộc Pháp.
Năm 1959, Mali (sau đó là Cộng hòa Sudan) và Senegal hợp nhất để trở thành Liên bang Mali. 1 năm sau, Liên bang Mali giành được độc lập từ Pháp. Sau đó Senegal rút khỏi liên bang, tạo điều kiện cho việc thành lập nhà nước độc lập của Mali vào ngày 22/9/1960.
Sau một thời kỳ bất ổn và biến động, năm 1992, Alpha Oumar Konaré trở thành tổng thống Mali đầu tiên chiến thắng trong một cuộc bầu cử dân chủ, đa đảng. Ngày nay, Mali là một trong những nước có được sự ổn định chính trị và xã hội nhất châu Phi.
Biểu tượng quốc gia của Mali và cũng là một trong những công trình nổi tiếng nhất châu Phi xuất hiện với vị trí trung tâm trên quốc huy Mali ngày nay: Đại thánh đường Hồi giáo Dejenne. Biểu tượng này tượng trưng cho đạo Hồi, tôn giáo chính của Mali với gần 95% dân số là người Hồi giáo. Cùng với thành phố cổ Djenne, đại thánh đường đã được UNESCO công nhận là 1 Di sản Văn hóa Thế giới vào năm 1988.
1. Lịch sử thánh đường
Đại thánh đường Hồi giáo Djenne tại Mali được coi là công trình bằng bùn lớn nhất còn tồn tại trên thế giới. Công trình này có nguồn gốc vào thế kỷ 13, nhưng diện mạo hiện tại chỉ được hình thành từ đầu thế kỷ 20, xây dựng vào năm 1907.
Vào thế kỷ thứ 13, nơi đây tồn tại một thánh đường Hồi giáo cũ, có nguồn cho rằng chính vua Mansa Musa là người đã cho xây thánh đường này. Khi nó bị bỏ hoang vào thế kỷ 19, không được chăm lo, tu dưỡng, vua Seku Amadu sau khi chinh phục được Djenne đã cho phá hủy thánh đường cũ để xây dựng một công trình thánh đường mới. Seku Amadu còn lệnh cho đóng cửa tất cả thánh đường nhỏ xung quanh và thánh đường mới này nằm về phía Đông vị trí của Đại thánh đường hiện tại.
Tháng 4/1893, lực lượng quân Pháp do chỉ huy Louis Archinard dẫn đầu đóng chiếm Djenne đã phá bỏ thánh đường của Seku Amadu và cho khôi phục Đại thánh đường tại đúng vị trí và hình dáng ban đầu, còn vị trí thánh đường của Seku Amadu thì người Pháp cho xây dựng một trường học mới. Quá trình xây dựng hoàn thành vào năm 1907 với việc cưỡng bức lao động người dân thuộc địa. Chính vì vậy mà ngày nay có nhiều tranh cãi cho rằng có hay không ảnh hưởng của phong cách Pháp trong kiến trúc hiện tại của Đại thánh đường.
2. Kiến trúc kỳ lạ
Diện tích bề mặt thánh đường lên tới 5,625km vuông, hơn bất kỳ một công trình bằng bùn đất nào khác trên thế giới. Về tổng thể, thánh đường được xây dựng theo phong cách kiến trúc Sudan vùng Sahel với điểm nhấn là 3 ngọn tháp và vô số tháp nhỏ làm từ thân cọ nhô ra từ bức tường chính. Tất cả những đỉnh có hình chóp nón ở phía trên đều chạm khắc một quả trứng đà điểu.
Nền đất cao hơn 3m cũng giúp thánh đường tránh được những trận lụt do con sông Niger gần đó gây ra. Hàng năm, những trận lụt từ sông Bani dâng nước ra khắp thủ phủ Djenné biến thánh đường Djenne thành một hòn đảo nổi giữa biển nước mênh mông.
Trong lòng thánh đường Djenne có một dãy hành lang cong nằm giữa các bức tường. Mái vòm của hành lang này cao 15m, cho phép quan sát toàn bộ sân hành lễ. Nằm ở phía Đông thánh đường là những bức tường cầu nguyện, còn gọi là Qibla, xuyên qua khu chợ, hướng mặt về phía thánh địa Mecca. Sâu bên trong khuôn viên ngoài là sảnh cầu nguyện chính với 6 hệ thống bậc thang dẫn lên ở các góc khác nhau. Chỉ riêng ở sảnh này, các kiến trúc sư đã phải cho xây dựng 90 cột lớn hình chữ nhật khác nhau để chống đỡ cho công trình nhưng cũng đồng thời làm hạn chế tầm nhìn bên trong thánh đường. Trong khi đó những cửa sổ nhỏ xíu chỉ cho một lượng ánh sáng rất nhỏ lọt vào bên trong.
3. Vật liệu đặc biệt
Như các công trình kiến trúc ở vùng Sahel, các bức tường của thánh đường dày 40-60cm, được xây bằng một loại gạch bùn gọi là ferey, làm từ bùn và trấu mịn, tạo thành hỗn hợp lên men. Hỗn hợp này sau đó có thể dùng để tạo ra gạch hoặc làm vữa.Trong quá trình xây dựng, người ta sử dụng loại gạch trên với vữa nhão và thạch cao bùn để tạo cho bức tường một cảm giác nhẵn, mịn.
Do bùn và đất hấp thụ cũng như bức xạ nhiệt kém nên Đại thánh đường có một khả năng kỳ diệu: ban ngày, bên trong thánh đường rất mát song ban đêm lại vô cùng ấm áp, bức tường bằng bùn dày hút lấy ánh nắng nóng trong ngày và giải phóng chúng vào ban đêm. Phần tháp nhọn bên trên có nhiều lỗ thông gió sẽ giải phóng hơi nóng vào buổi tối, nhờ đó, không khí bên trong trở nên mát mẻ.
Loại hỗn hợp bùn được dùng để vá những chỗ hư hỏng được tạo bằng cách trộn đất sét với phân bò. Còn loại vữa phải trát lại hàng năm, giúp công trình trụ vững trước những tác động của thời tiết, dù là trước cái nóng khắc nghiệt ở châu Phi. Tác dụng của việc làm đó còn giúp công trình có thêm độ bền vững, chống chọi tốt nhất với điều kiện khí hậu, độ ẩm thay đổi liên tục.
4. Biểu tượng quan trọng của đất nước
Trong quá khứ, thánh đường Djenne là tâm điểm của một trung tâm văn hóa, buôn bán giao thương và cũng là trung tâm học thuật Hồi giáo quan trọng nhất ở châu Phi trong suốt thời kỳ Trung cổ. Vào thế kỷ 12, Mali đã phát triển thành một trung tâm thương mại lớn có ảnh hưởng khắp vùng Tây Phi. Ngày nay, hàng ngàn sinh viên từ khắp nơi trên thế giới đổ về Djenne để học tập và nghiên cứu kinh Koran, bên ngoài thánh đường vẫn là nơi tụ họp của một trong những khu chợ lớn, sinh động nhất ở Tây Phi.
Năm 1996, Đại thánh đường đã dính phải một scandal rất hy hữu: do đồng ý cho phép tạp chí Vogue của Pháp chụp hình bên trong thánh đường mà vô tình những bức ảnh phụ nữ bán nude đã xuất hiện trong chốn linh thiêng. Điều này đã gây sốc rất lớn cho dư luận lúc đó và kết quả là chính quyền địa phương đã phải can thiệp để giải quyết, ra một sắc lệnh không cho bất kì ai không theo đạo được đặt chân vào thánh đường.
Nguồn:
https://vi.wikipedia.org/wiki/Mali
https://en.wikipedia.org/wiki/Coat_of_arms_of_Mali
https://en.wikipedia.org/wiki/Great_Mosque_of_Djenn%C3%A9
http://kienthuc.net.vn/di-san/kham-pha-thanh-duong-bang-bun-ky-vi-nhat-the-gioi-395248.html#p-1
http://kenh14.vn/kham-pha/tuyet-tac-cua-the-gioi-nha-tho-lam-bang-bun-2012122782515185.chn
Những Biểu Tượng Quốc Gia 