Là một quốc gia khác tại châu Âu chịu ảnh hưởng biểu tượng đại bàng 2 đầu từ Đế chế Byzantine, nhưng tại Albania, hình ảnh đại bàng còn gắn liền với huyền thoại lập quốc và người anh hùng dân tộc lớn nhất của họ.
Albania nằm tại Đông Nam Âu, vào thời cổ đại, Albania từng là nơi định cư của nhiều bộ lạc Illyria, Thracia và Hy Lạp, cũng như những thuộc địa của Hy Lạp cổ trên bờ biển Illyria. Cái tên Albania chính là xuất phát từ một bộ lạc người Illyria được gọi là Arbër hay Albanoi. Vương quốc Illyria phát triển từ vùng Albania ngày nay và Scodra là thủ đô của nó, chính là thành phố trung tâm đô thị quan trọng nhất phía bắc Albania ngày nay.
Vào thế kỷ thứ 3 TCN, khu vực này bị sáp nhập vào đế chế La Mã và trở thành một tỉnh của nó. Người Slav di cư đến đây vào thế kỷ thứ 7 và đã định cư tại các lãnh thổ Illyria đồng thời dần đồng hóa các bộ tộc Illyria tại những nơi hiện là Slovenia, Croatia, Bosnia và Herzegovina và Serbia. Tuy nhiên, các bộ tộc phía nam Illyria, gồm cả Albania ngày nay, tránh sự đồng hóa và bảo tồn ngôn ngữ của họ. Sau sự sụp đổ của Đế chế La Mã, Albania được gộp vào trong Đế chế Byzantine cho tới thế kỷ 14 khi những người Thổ Nhĩ Kỳ Ottoman chiếm được Constantinopolis vào năm 1453.
Cuộc kháng chiến của Albania trước người Thổ hồi giữa thế kỷ 15 khiến họ được cả châu Âu ca ngợi. Albania đã trở thành một biểu tượng của cuộc kháng chiến trước người Ottoman. Một trong những cuộc kháng chiến thành công nhất trước quân Ottoman là do lãnh chúa George Castriot Skanderbeg lãnh đạo từ năm 1443 tới năm 1468 nhưng Albania vẫn tiếp tục là một tỉnh của Ottoman cho tới năm 1912.
Một nhà nước Albania độc lập đầu tiên được thành lập qua Tuyên ngôn độc lập của Albania và sau đó lại trở thành một phần của vương quốc Serbia. Trong cuộc Diệt chủng người Do Thái của Thế chiến II, Albania là quốc gia duy nhất ở châu Âu bảo vệ và che chở cho toàn bộ dân cư Do Thái nước mình, cả người mang quốc tịch Albania và người đến từ nước ngoài. Những người Cộng sản lên nắm quyền sau Thế Chiến II nhưng sụp đổ vào năm 1990. Những cải thiện về điều kiện kinh tế và chính trị của Albania đã giúp nước này trở thành một thành viên của NATO vào năm 2009.
Cũng giống như Nga và Serbia, Albania cũng thừa kế Đế chế Byzantine biểu tượng đại bàng 2 đầu, và nó trở thành biểu tượng quốc gia của đất nước này xuất hiện trên quốc kỳ và quốc huy nước này. Tuy nhiên, ở Albania, loài chim đại bàng còn có một ý nghĩa và nguồn gốc quan trọng hơn như thế nữa. Và biểu tượng phía trên con chim đại bàng gọi là chiếc mũ sắt của Skanderbeg.
1. Truyền thuyết về con trai của đại bàng
Truyền thuyết đại bàng tại Albania là một câu chuyện dân gian giải thích tên gọi của đất nước và người Albania. Câu chuyện kể rằng ngày xửa ngày xưa, có một cậu bé vào rừng đi săn. Cậu băng qua những cánh rừng bạt ngàn, lội qua những con sông và khi đến những ngọn núi cao sừng sững, cậu trông thấy một con chim đại bàng to khổng lồ đang đậu trên một vách núi lởm chởm, mỏ thì ngậm một con rắn.
Một lúc sau thì con đại bàng bay đi khỏi vách núi, cậu bé bèn leo lên đỉnh của vách núi và nhìn thấy tổ của con chim đại bàng nọ. Cậu nhìn thấy trong tổ của nó là một con chim non đang chơi đùa với xác con rắn. Bất thình lình, con rắn cựa dậy, nó vẫn còn sống! Nó bắt đầu trở mình, nhe đôi răng nanh đầy nọc độc chết người của mình, sẵn sàng nuốt lấy con chim non bé bỏng. Nhanh như chớp, cậu bé rút cung và tên của mình và bắn chết con rắn hung ác.
Sau đó cậu bế con chim non trở về nhà của mình và cưu mang nó. Đột nhiên, cậu nghe trên đầu mình tiếng gió vần vũ nổi lên vì đôi cánh của con chim đại bàng khổng lồ.
– ‘Tại sao ngươi lại bắt cóc con của ta?’, con đại bàng hét lớn.
– ‘Đứa bé là của ta vì ta đã cứu nó khỏi con rắn độc mà ngươi chưa giết chết!’, cậu bé gan dạ trả lời.
– ‘Hãy trả con lại cho ta, và ta sẽ ban tặng cho ngươi đôi mắt tinh tường của ta và sức mạnh của đôi cánh đại bàng này. Ngươi sẽ trở thành bất khả chiến bại, và sẽ được mang tên của ta!’
Bằng lòng, cậu giao trả lại con chim non. Sau này khi chú chim non lớn lên, nó thường bay lượn bên trên cậu bé, nay đã là một người đàn ông trưởng thành. Chàng thường dùng cây cung và những mũi tên của mình tiêu diệt các loài thú dữ của rừng già, và dùng thanh gươm sắc bén của mình đánh bại những kẻ thù trên vương quốc. Trong tất cả những kỳ công này, con chim đại bàng luôn trung thành dõi theo và dẫn lối cho chàng.
Kinh ngạc trước những chiến công của người thợ săn dũng cảm, người dân của vương quốc đã tôn chàng trở thành vua của họ và gọi ngài là Shqipetar, nghĩa là ‘con trai của đại bàng‘ và vương quốc của ông được gọi là Shqiperia, ‘vùng đất của những con chim đại bàng‘. 2 đầu của con chim trên huy hiệu của họ tượng trưng cho 2 miền Nam Bắc của đất nước.
2. Đại bàng vàng tại Albania
Như vậy, cũng giống như người Ba Lan, Mexico và một số dân tộc khác, người Albania cũng có riêng cho mình một truyền thuyết lập quốc đầy tự hào bắt nguồn từ loài chim đại bàng, và họ tự nhận mình là con cháu của loài chim này. Trên thực tế tự nhiên, tại Albania có rất nhiều loài chim sinh sống, và phân loài đại bàng vàng châu Âu chính là hình tượng nguyên mẫu trong truyền thuyết lập quốc của người Albania, đây cũng chính là quốc điểu và biểu tượng quốc gia của Albania.
Đại bàng vàng là một trong những loài chim săn mồi nổi tiếng nhất và được phân bố rộng rãi nhất tại Bắc bán cầu. Chúng có bộ lông màu nâu sậm và phần lông gáy màu nâu vàng. Chúng sử dụng sự nhanh nhẹn và tốc độ của kết hợp với móng vuốt cực kỳ mạnh mẽ để chộp một loạt các con mồi từ nhỏ đến lớn. Chúng thường xây tổ trên các vách đá cheo leo và nhiều nơi trên cao khác để bay về trong những năm sinh sản.
Đại bàng vàng châu Âu có sải cánh trung bình khoảng 2m, cân nặng khoảng 3.6kg. Đây là phân loài có kích thước trung bình và số lượng ít nhất trong các loài đại bàng vàng. Khác với những phân loài khác ở phía Đông lục địa Á-Âu, bộ lông của loài này có một màu nâu vàng hung và phần gáy thường có một màu vàng rực rỡ và phần lông ở đây đặc biệt dài.
3. Biểu tượng của lãnh chúa Skanderbeg
Về mặt lịch sử, hình ảnh con đại bàng 2 đầu vốn là biểu tượng của Đế chế Byzantine, đặc biệt là dưới triều đại Palaiologos. Sau đó vào thời Trung Cổ, các gia tộc ở Albania ngày nay đã kế thừa huy hiệu này và sau đó cũng trở thành biểu tượng của người Albania. Hình ảnh con đại bàng đen 2 đầu trên nền đỏ đặc biệt trở nên nổi tiếng và phổ biến nhờ một nhân vật cực kỳ lẫy lừng trong lịch sử của Albania, đó là lãnh chúa George Castriot Skanderbeg.
George Castriot Skanderbeg (1405-1468) thường được gọi tắt là Skanderbeg, là một vị lãnh chúa nổi tiếng trong lịch sử của người Albania. Ông còn được gọi là Rồng thiêng của Albania, là vị anh hùng dân tộc đã đấu tranh chống Đế quốc Ottoman, đánh đuổi quân Ottoman ra khỏi xứ Albania trong vòng 2 thập kỷ, từ năm 1443-1479. Tên gọi Skanderbeg là từ tiếng Albania, lấy ghép của 2 từ tiếng Thổ Nhĩ Kỳ là Iskender (nghĩa là Alexander) và Bey (Lãnh chúa hoặc Vương công) mang ý nghĩa so sánh tài quân sự của ông với vua Macedonia là Alexander Đại đế.
Cha của Skanderbeg là John Castriot, lãnh chúa ở Miền Trung Albania, đã tham gia nghĩa binh chống lại cuộc xâm lược đầu tiên của Sultan nhà Ottoman là Mehmed I, nhưng thất bại. Sau khi John Castriot đầu hàng và Mehmed I chiếm được xứ Krujë vào năm 1415, Sultan buộc John Castriot phải triều cống, và cũng như các lãnh chúa khác, tuyên bố trung thành với triều đình Ottoman.
Khi Skanderbeg khoảng 9 tuổi, ông bị đưa đến Edirne (cố đô của Đế quốc Ottoman) như một con tin, để được kết nạp vào Quân đội Ottoman theo cơ cấu Devşirme, tức cơ cấu bắt những thanh thiếu niên Kitô giáo làm lính, truyền lệnh cho họ cải sang Hồi giáo và đào tạo họ thành những Sĩ quan Quân đội Ottoman. Sau khi học tập quân sự, Skanderbeg lên hàng Sĩ quan và tham gia các trận chiến trường kỳ của Đế quốc Ottoman. Ông được ca ngợi là một trong những Sĩ quan xuất sắc nhất trong những cuộc chiến của Quân đội Ottoman tại Tiểu Á và châu Âu. Để ghi nhớ những chiến thắng của ông, triều đình Ottoman phong cho ông danh hiệu Arnavutlu İskender Bey, (nghĩa là vị chúa Alexander người Albania).
Năm 1443, giữa cuộc Thập tự chinh Varna, khi quân Ottoman đánh trận tại Niš với tướng John Hunyadi của quân Hungary, Skanderbeg nhận thấy cơ hội khởi nghĩa. Cùng với 300 binh sĩ Albania trong Quân đội Ottoman, ông rời khỏi hàng ngũ và hành quân đến xứ Albania, chiếm được xứ Krujë. Ông trở thành lãnh đạo của liên minh kháng chiến Lezhë, liên kết với các gia tộc khác ở Albania.
Trong vòng 25 năm, ông và quân đội hơn 10,000 người của mình hành quân đến khắp lãnh thổ Ottoman và giành chiến thắng trước những lực lượng lớn và mạnh hơn gấp bội, để rồi lãnh thổ của Skanderbeg còn rộng lớn hơn cả cha ông là John năm xưa. Ông từ bỏ Hồi giáo và tuyên bố mình là vị cứu tinh của gia tộc và đất nước. Ông phất cao lá cờ mang hình ảnh đại bàng 2 đầu, huy hiệu của gia tộc ông và biểu tượng lịch sử của các đế quốc Kitô giáo như Đế quốc La Mã Thần thánh và Đế quốc Đông La Mã.
Ông tiếp tục liên minh với Vương quốc Venice và chiến đấu chống quân Ottoman cho đến khi mất vì bệnh sốt xuất huyết vào năm 1468. Tài năng quân sự của Skanderbeg đã trở thành một cơn ác mộng đối với sự mở rộng của đế chế Ottoman, và ông trở thành một biểu tượng của sự kháng chiến của người Kitô giáo chống lại người Hồi giáo Ottoman. Lá cờ đại bàng 2 đầu của ông năm xưa cũng trở thành lá cờ của đất nước Albania hiện đại, đại diện cho tinh thần dân tộc của người Albania.
5. Chiếc nón sắt của Skanderbeg
Một biểu tượng gắn liền với Skanderbeg đó là chiếc nón sắt của ông, được làm bằng kim loại trắng, trang trí bằng một cái đai làm bằng vàng. Bên trên là một cái đầu dê làm bằng đồng mạ vàng. Phần phía dưới là một dải đồng được trang trí bằng các chữ lồng (monogram) ngăn cách bởi hình hoa hồng như sau:
Các chữ monogram được ngăn cách bằng hình hoa hồng (theroyalforums.com)
IN * PE * RA * TO * RE * BT *
là viết tắt của: Jhezus Nazarenus * Principi Emathie * Regi Albaniae * Terrori Osmanorum * Regi Epirotarum * Benedictat Te
có nghĩa là: Chúa Jesus Nazarene ban phước cho ngươi (Skanderbeg), Hoàng tử của xứ Mat, Vua của Albania, Nỗi kinh hoàng của quân Ottoman, Vua của xứ Epirus.
Người ta nói rằng dải đồng cùng những chữ monogram này là tác phẩm của những hậu duệ của Skanderbeg và đã được họ đặt thêm vào chiếc nón sau này, bởi vì Skanderbeg khi sống chưa bao giờ mang danh hiệu nào khác ngoài Dominus Albaniae, Lãnh chúa của Albania. Vì vậy những chữ viết này thể hiện nhiều tên gọi của vùng đất Albania lúc bấy giờ, để xác định sự lãnh đạo của Skanderbeg đối với tất cả người Albania ở khắp mọi nơi.
Nguồn:
https://vi.m.wikipedia.org/wiki/Albania
https://en.m.wikipedia.org/wiki/The_Tale_of_the_Eagle
https://en.wikipedia.org/wiki/Golden_eagle
https://en.wikipedia.org/wiki/Coat_of_arms_of_Albania
Những Biểu Tượng Quốc Gia 